Tiện là gì? – Một phương pháp gia công cơ khí phổ biến như thế nhưng không phải ai cũng am hiểu tường tận về tiện. Nhiều người khi gia công luôn mắc phải các sai lầm, các vấn đề khó khăn trong việc gia công như không biết cách gá, tiện nhanh hỏng dao cụ hoặc sản phẩm tiện không đạt chất lượng mong muốn.
Hãy cùng Adobus tìm hiểu thêm về tiện để giải quyết những thách thức này.
1. Tìm hiểu tiện là gì ?
Tiện là một kỹ thuật chế tạo công nghiệp phổ biến nhất trong lĩnh vực cơ khí, sử dụng máy tiện để chế tạo ra các chi tiết máy móc với độ chính xác cao.
Quá trình tiện thường tạo ra hình dạng và kích thước tùy ý cho các chi tiết được tạo ra, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất các thiết bị điện tử, máy móc và đồ gia dụng.
Phương pháp tiện sử dụng chuyển động cắt Vc kết hợp với hai chuyển động tiến dao dọc Sd và tiến dao ngang Sng của dao. Khi tiện trục trơn, chỉ sử dụng chuyển động tiến dao dọc Sd và khi tiện mặt đầu hoặc cắt đứt, chỉ sử dụng chuyển động tiến dao ngang Sng.
Khi tiện trục trơn chuyển động tiến dao ngang Sng = 0, chuyển độc tiến dao dọc ≠ 0. Khi tiện mặt đầu hoặc cắt đứt, chuyển động tiến dao dọc Sd = 0, chuyển động tiến dao ngang Sng ≠ 0.
2. Đặc điểm của phương pháp tiện là gì?:
Tiện là phương pháp gia công cắt gọt phổ biến nhất, chiếm khoảng 25% – 35% phẩm phục vụ cho hoạt động gia công cắt gọt trong phân xưởng.
Việc tiện thường thực hiện trên các loại máy tiện như: máy tiện ren vít vạn năng, đứng, cụt, RW, tự động, CNC…, tuy nhiên, cũng có thể thực hiện trên các loại máy khác như: khoan, phay, doa,…
Công cụ cắt gọt khi tiện được gọi là dao tiện, đa dạng với nhiều loại dao, từ dao tiện ngoài, đầu thẳng, lỗ, định hình đến các loại mảnh dao tiện và cán dao tiện.
3. Các dạng gia công tiện thông dụng:
Các phương pháp tiện tinh, tiện thô và tiện bán tinh là những phương pháp thường được sử dụng trong quá trình gia công tiện vì đây là các phương pháp chính để tạo ra các hình dạng và bề mặt chuẩn xác của các chi tiết máy.
Tiện thô là gì?
Trong quá trình gia công tiện, bước đầu tiên cần thực hiện là gia công phá. Mục đích của gia công phá là loại bỏ các khuyết tật bên ngoài của phôi như rỗ, dính cát, biến cứng và các sai lệch quá lớn.
Để thực hiện tiện thô mặt ngoài, có thể sử dụng các phương pháp cắt theo từng lớp, từng đoạn hoặc kết hợp cả hai phương pháp.
Việc cắt theo từng lớp cho phép đạt được độ chính xác cao nhưng năng suất lại thấp do tổng quãng đường di chuyển của dao là lớn.
Hoặc cũng có thể cắt theo từng đoạn, trên mỗi đoạn sử dụng nhiều lần cắt để đảm bảo lượng dư và lực cắt không quá lớn, tuy nhiên độ cứng và độ vững lại thấp
Như vậy, kết hợp giữa hai phương pháp trên (cắt phối hợp) sẽ có thể giải quyết được những nhược điểm của từng phương pháp, đảm bảo được độ chính xác cao và năng suất tốt.
Bên cạnh đó, đối với gia công thô thì máy CNC cần có độ cứng vững cao và công suất lớn để đạt được năng suất cao.
Tuy nhiên, độ chính xác không cần quá cao. Trong trường hợp khối lượng công việc ít, gia công phá có thể được phân công trên những máy cũ trong phân xưởng.
Tiện bán tinh là gì?
Tiện bán tinh là một bước quan trọng trong quá trình gia công tiện, được thực hiện trước khi sử dụng phương pháp tiện tinh.
Nó nhằm loại bỏ các bậc gồ ghề trên bề mặt của chi tiết (Chiều sâu cắt lấy từ 2:4 mm) để chuẩn bị cho tiện tinh sau đó. Để thực hiện tiện bán tinh, cần chọn chiều sâu cắt sao cho nhiệt cắt không ảnh hưởng đến chất lượng và độ chính xác của từng chi tiết gia công.
Tuy nhiên, không nên chọn một chiều sâu cắt quá nhỏ để tránh tình trạng trượt vượt và rung động khi gia công. Để đạt được hiệu suất tốt nhất, nên sử dụng dao thép hợp kim với tốc độ vừa phải.
Tiện tinh là gì?
Để gia công có được bề mặt sáng bóng, thì chúng ta có thể sử dụng phương pháp tiện tinh mỏng bằng dao hợp kim hoặc dao kim cương và yêu cầu lưỡi cắt được mài cẩn thận để đảm bảo độ thẳng và bề mặt lưu loát.
Chế độ cắt khi tiện tinh mỏng có lượng chạy dao và chiều sâu cắt khá nhỏ còn vận tốc cắt thì khá lớn. Khi gia công hợp kim nhôm, tốc độ cắt có thể đạt từ 1000:1500m/ph; hợp kim đồng thì V=300:450m/ph; kim loại khác thì V=200:250m/ph.
Nếu bạn đang tìm kiếm phương pháp gia công tối ưu cho kim loại màu, thì đừng bỏ lỡ phương pháp này! Điều đặc biệt của vật liệu này là không thể mài được – bởi những diện tích phoi mài dính chặt lấy bề mặt làm việc của đá mài.
Điều này có nghĩa là, nếu sử dụng phương pháp khác, bạn có thể làm mất khả năng cắt gọt hiệu quả của kim loại. Vậy nên, phương pháp gia công này là sự lựa chọn số một cho kim loại màu.
4. Khả năng và công nghệ của tiện
Khả năng tạo hình
Tiện có thể gia công được nhiều loại bề mặt tròn xoay khác nhau như: tiện mặt ngoài, tiện lỗ, tiện mặt đầu, tiện cắt đứt, tiện ren ngoài, tiện ren trong, tiện công ngoài, tiện côn trong, tiện định hình
Khả năng đạt độ chính xác cao
Độ chính xác của nguyên công tiện phụ thuộc vào các yếu tố sau:
Độ chính xác của máy: Độ đảo trục chính, độ song song của sống trượt với đường tâm trục chính, độ đồng tâm ụ động và trục chính,…
Tình trạng dao cụ.Trình độ tay nghề công nhân.Khi gia công trên máy tiện CNC chất lượng nguyên công ít phụ thuộc vào kỹ năng và kỹ xảo của người thợ so với tiện trên máy vạn năng.
Ví dụ như độ chính xác khi gia công, độ chính xác về vị trí tương quan như độ đồng tâm giữa các bậc trục,độ đồng tâm giữa mặt trong và mặt ngoài phụ thuộc vào phương pháp gá đặt phôi,Độ chính xác của máy và có thể đặt được 0.01 mmKhi tiện ren độ chính xác có thể đạt cấp 7, Ra= 2.5 – 1.25 micro mét
5. Phương pháp tiện đúng cách:
Tiện là một phương pháp gia công phức tạp trong đó các bước thực hiện rất quan trọng để đảm bảo chất lượng và độ chính xác của sản phẩm cuối cùng.
Quy trình tiện đúng cách:
Khi thực hiện tiện CNC, các điều cần thiết sau đây cần cân nhắc để đảm bảo quy trình gia công thành công:
Chuẩn bị và cài đặt máy CNC: trước khi bắt đầu tiện, cần đảm bảo rằng máy CNC được chuẩn bị và cài đặt một cách chính xác để đảm bảo độ chính xác và hiệu suất cao nhất trong quá trình gia công.
Lựa chọn dụng cụ cắt phù hợp: việc lựa chọn dụng cụ cắt phù hợp cho từng bộ phận máy sẽ giúp gia công trở nên nhanh chóng và chính xác hơn, đồng thời giảm thiểu độ hao mòn của dụng cụ cắt.
Thiết lập các thông số gia công: quy trình thiết lập các thông số gia công, bao gồm tốc độ quay, sức ép cắt, chiều sâu cắt, là rất quan trọng để đảm bảo chất lượng sản phẩm đạt yêu cầu.
Theo dõi quá trình gia công: việc theo dõi quá trình gia công và kiểm tra quá trình hoạt động của máy sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề có thể xảy ra và đưa ra giải pháp kịp thời.
Kiểm tra kết quả sau khi tiện: sau khi hoàn thành các bộ phận máy, cần kiểm tra kết quả và đảm bảo rằng chúng đáp ứng được yêu cầu của khách hàng.
Với các điều cần thiết trên, quy trình tiện CNC sẽ trở nên hiệu quả hơn và đảm bảo chất lượng sản phẩm cuối cùng.
Cách gá phôi vào máy tiện:
Để gá phôi vào máy CNC để tiện, bạn có thể thực hiện các bước sau:
Chuẩn bị phôi cần gia công:
Nắm rõ kích thước của phôi (đường kính, chiều dài, độ chính xác…) để lựa chọn mặt kẹp phù hợp
Làm sạch phôi, kiểm tra trạng thái bề mặt và không được bị cong vênh, lệch tâm, lỗi dày mỏng.Chọn kẹp phù hợp (có nhiều loại kẹp khác nhau) và lắp chúng vào máy.
Làm sạch kẹp và mặt bàn:Sử dụng chổi hoặc khăn lau sạch đáy kẹp và mặt bàn, tránh để bụi, dầu, cát, giấy nhám…
Tạo ra một mặt phẳng với độ bám dính vừa phải để giữ ổn định phôi trong quá trình tiện.Gắn và kẹp phôi trong máy:Đặt phôi lên đế kẹp, chắc chắn rằng đáy phôi tiếp xúc đầy đủ với mặt kẹp.
Cài đặt một cách chính xác vị trí và hoạt động của kẹp trong máy tính điều khiển.Sử dụng tay kẹp hoặc trợ lực để kẹp phôi vào trong kẹp, vặn chặt sao cho phôi không bị lệch tâm, nghiêng, xoay.Kiểm tra lại vị trí của phôi trước khi tiến hành gia công.
Lưu ý: Trong giai đoạn lắp và gá phôi vào máy CNC, bạn cần tuân thủ đầy đủ quy định an toàn lao động và được đào tạo bài bản để tránh gây hỏng máy hoặc tai nạn cho chính mình.
6. Kết luận
Tóm lại, tiện là một quá trình gia công cơ khí được thực hiện bằng cách dùng dao tiện, có tác dụng gia công, cắt gọt từ trên bề mặt phôi để đạt được kích thước và hình dạng chính xác.
Quá trình tiện cũng có thể được thực hiện trên rất nhiều loại máy CNC với độ chính xác cao. Việc tiện đóng vai trò rất quan trọng trong công nghiệp cơ khí, cung cấp các chi tiết và linh kiện chính xác và đồng bộ cho rất nhiều ngành công nghiệp khác nhau, từ sản xuất máy móc, thiết bị, đến sản xuất phương tiện giao thông.
