Dao phay đĩa là dụng cụ cắt gọt trong gia công cơ khí, chuyên dùng để tạo rãnh, cắt đứt, phay mặt phẳng hoặc bậc. Với thiết kế dạng đĩa có gắn răng cắt, dao phay đĩa mang lại độ chính xác cao, thích hợp gia công trên nhiều vật liệu khác nhau như thép, inox, nhôm.
Dao phay đĩa là gì?
Dao phay đĩa là một loại dao phay dạng tròn mỏng, có hình dáng giống chiếc đĩa, được sử dụng phổ biến trong gia công cơ khí để tạo rãnh, phay bậc và phay các bề mặt phẳng song song. Với thiết kế lưỡi cắt phân bố đều quanh chu vi, dao phay đĩa có khả năng cắt sâu, nhanh và ổn định, đặc biệt hiệu quả với những chi tiết yêu cầu độ chính xác cao.
Loại dao này thường được dùng trên các máy phay ngang, máy phay vạn năng hoặc máy CNC, với khả năng cắt trên nhiều loại vật liệu khác nhau như thép, nhôm, gang, kim loại màu…
Một số đặc điểm của dao phay đĩa
Dao phay đĩa thường được thiết kế theo dạng kết cấu lắp ghép với các mảnh răng cắt rời. Trong quá trình gia công, phương pháp tiến dao chủ yếu được áp dụng theo hướng kính, tức là dao tiếp cận chi tiết theo phương vuông góc với trục quay.
Do đặc điểm đó, mỗi mảnh dao trên thân dao phay đĩa thường chỉ được trang bị từ một đến hai lưỡi cắt. Đối với các loại dao hai lưỡi, cấu trúc gắn mảnh được tối ưu sao cho không làm cản trở hoặc ảnh hưởng đến lưỡi cắt dự phòng trong quá trình hoạt động.
So với dao phay ngón, dao phay đĩa cho thấy hiệu quả vượt trội khi gia công các rãnh có chiều sâu và độ hẹp lớn. Ưu điểm nổi bật nằm ở khả năng chịu tải cao, độ cứng vững tốt và độ bền cao trong điều kiện gia công nặng. Đặc biệt, trong một số ứng dụng đặc thù, dao phay đĩa còn có thể được sử dụng để gia công các bề mặt dạng trụ, mang lại độ chính xác cao và tiết kiệm thời gian cắt gọt.
Những loại dao phay đĩa phổ biến trên thị trường
Dao phay đĩa có nhiều biến thể để đáp ứng các yêu cầu gia công khác nhau về hình dạng, vật liệu và độ sâu cắt. Dưới đây là những loại dao phay đĩa thông dụng nhất hiện nay trong lĩnh vực gia công cơ khí chính xác.
Dao phay đĩa răng chắp hợp kim
Loại dao này được cấu tạo với phần răng cắt làm từ vật liệu hợp kim siêu cứng, được hàn hoặc gắn lên thân đĩa thép. Thiết kế này giúp dao đạt được tuổi thọ cao, khả năng cắt ổn định và dễ dàng điều chỉnh độ rộng làm việc. Thông thường, dao có độ rộng khoảng 0.060 inch và có thể thay thế mảnh răng khi mòn mà không cần thay toàn bộ dao, tiết kiệm chi phí đáng kể.
Dao phay cắt rãnh thẳng (Slitting Saw)
Đây là loại dao có thân mỏng, chuyên dùng để cắt đứt hoặc tạo rãnh chính xác trên vật liệu kim loại. Dao được chia theo chiều rộng như sau:
- Từ 1/32 đến 5/16 inch: Phù hợp với các rãnh nông, yêu cầu cắt nhẹ.
- Từ 1/16 đến 3/16 inch: Là loại dao răng hợp kim một mặt, có khả năng cắt sâu hơn.
- Từ 3/16 đến 5/16 inch: Được gọi là dao răng bậc, chuyên dùng cho các rãnh sâu và cắt mạnh.
Dao phay đĩa góc
Loại dao này chuyên dùng để gia công các rãnh hình chữ V và bề mặt nghiêng. Lưỡi dao có dạng hình nón, với các răng cắt sắc nhọn bố trí quanh chu vi. Dao phay đĩa góc được chia thành:
- Dao phay góc đơn: Có góc bao 45° hoặc 65°, thích hợp cho các chi tiết yêu cầu góc nghiêng đơn giản.
- Dao phay góc kép: Có thể tạo ra các góc 45°, 60° hoặc 90°, phù hợp với các chi tiết phức tạp hơn.
Dao phay định hình
Dao phay định hình được thiết kế để tạo hình dạng cụ thể như lồi, lõm hay bo tròn ở các rãnh và góc. Nhóm này bao gồm:
- Dao phay lồi: Dùng để tạo đáy rãnh lồi.
- Dao phay lõm: Dùng cho các rãnh có biên dạng lõm.
- Dao phay bo tròn: Tạo các góc bo cong, giảm ứng suất tập trung.
Dao phay bánh răng
Là loại dao phay đĩa chuyên dụng để tạo biên dạng răng trên bánh răng ăn khớp. Tùy theo tiêu chuẩn và yêu cầu về mô-đun, số răng, biên dạng… người dùng có thể đặt riêng các loại dao tương thích để đảm bảo độ chính xác khi gia công bánh răng.
Hướng dẫn lựa chọn dao phay đĩa phù hợp
Để đạt hiệu quả gia công tối ưu và đảm bảo chất lượng sản phẩm đầu ra, việc lựa chọn đúng loại dao phay đĩa là yếu tố then chốt. Doanh nghiệp cần căn cứ vào nhiều tiêu chí kỹ thuật cụ thể để đưa ra quyết định chính xác. Dưới đây là những yếu tố quan trọng cần cân nhắc khi chọn mua dao phay đĩa:
- Chất liệu dao phay: Tùy thuộc vào độ cứng của vật liệu gia công, người dùng nên lựa chọn chất liệu dao tương ứng. Đối với các loại phôi kim loại cứng như thép không gỉ hay hợp kim titan, dao phay đĩa hợp kim (carbide) sẽ là lựa chọn tối ưu nhờ khả năng chịu mài mòn cao và tuổi thọ vượt trội so với dao làm từ thép gió (HSS).
- Góc cắt của dao: Góc cắt ảnh hưởng trực tiếp đến biên dạng rãnh được tạo ra. Độ lớn của góc cắt tỷ lệ thuận với độ rộng của rãnh. Vì vậy, nếu cần tạo rãnh rộng hơn, nên lựa chọn dao có góc cắt lớn hơn. Cần đảm bảo sự phù hợp giữa góc dao và yêu cầu kỹ thuật của chi tiết cần gia công.
- Hình dạng và số lượng răng: Lựa chọn hình dạng và mật độ răng cắt cũng rất quan trọng. Với các chi tiết nhỏ, độ chính xác cao và yêu cầu rãnh nông, nên dùng dao có răng nhỏ hoặc răng trung bình để đạt độ mịn và hạn chế rung lắc. Ngược lại, đối với phôi lớn hoặc yêu cầu cắt rãnh sâu, dao răng to sẽ cho khả năng ăn phôi mạnh và tốc độ gia công cao hơn.
- Lớp phủ bề mặt: Lớp phủ trên lưỡi dao đóng vai trò quan trọng trong việc giảm ma sát và tăng độ bền cho dụng cụ cắt. Những lớp phủ hiện đại như TiN, TiAlN hay AlCrN sẽ giúp cải thiện hiệu suất gia công, đặc biệt khi làm việc với vật liệu cứng hoặc ở tốc độ cao. Doanh nghiệp nên ưu tiên lựa chọn dao có lớp phủ cao cấp để kéo dài tuổi thọ dao và giảm chi phí thay thế.
- Kích thước và đường kính dao: Trong điều kiện cho phép, nên ưu tiên sử dụng dao phay đĩa có đường kính nhỏ hơn để tăng độ ổn định và giảm rung động trong quá trình gia công. Dao có đường kính lớn không chỉ dễ bị rung mà còn có giá thành cao hơn, khiến chi phí đầu tư ban đầu tăng lên đáng kể.
Dao phay đĩa là giải pháp tối ưu trong gia công rãnh, mặt phẳng và các chi tiết đòi hỏi độ chính xác cao. Việc lựa chọn đúng loại dao phù hợp với vật liệu và yêu cầu kỹ thuật không chỉ nâng cao hiệu suất làm việc mà còn giúp kéo dài tuổi thọ dụng cụ, tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp.
