Tiện rãnh và cắt đứt là hai kỹ thuật quan trọng trong gia công cơ khí, đóng vai trò không thể thiếu trong việc tạo nên các sản phẩm có độ chính xác cao. Dù là tạo rãnh để lắp gioăng, dẫn dầu hay cắt đứt phôi để hoàn thiện chi tiết, mỗi bước thực hiện đều yêu cầu sự tỉ mỉ và tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc kỹ thuật. Vậy, làm thế nào để tối ưu hiệu quả và đảm bảo an toàn khi thực hiện? Bài viết này sẽ hướng dẫn các bước lưu ý khi tiện rãnh và cắt đứt, giúp bạn đạt được sản phẩm chất lượng cao và hạn chế tối đa rủi ro trong quá trình gia công.
Tiện rãnh và cắt đứt là gì?
Tiện rãnh và cắt đứt là hai phương pháp gia công trên máy tiện, được áp dụng để tạo rãnh hoặc tách chi tiết ra khỏi phôi một cách chính xác.
- Tiện rãnh: Là phương pháp gia công để tạo các rãnh trên chi tiết, chẳng hạn rãnh tròn, rãnh vuông, hoặc rãnh để lắp gioăng. Tiện rãnh yêu cầu sử dụng dụng cụ cắt phù hợp và quá trình gia công chính xác để đạt được kích thước mong muốn.
- Cắt đứt: Là phương pháp gia công nhằm tách rời một phần của chi tiết hoặc cắt phôi thành các đoạn theo yêu cầu. Kỹ thuật này thường được sử dụng trong sản xuất hàng loạt để tiết kiệm thời gian và vật liệu.
Có thể có liên quan: Phân loại dao tiện CNC phù hợp với nhu cầu sản xuất
Các bước lưu ý khi tiện rãnh và cắt đứt
Để đảm bảo quá trình gia công đạt chất lượng cao, bạn cần thực hiện theo các bước sau:
Chuẩn bị dụng cụ và thiết bị
Trước khi bắt đầu, cần chuẩn bị đầy đủ các thiết bị và dụng cụ cần thiết. Các yếu tố cần lưu ý bao gồm:
- Chọn dao tiện: Dao tiện dùng để tiện rãnh hoặc cắt đứt phải có kích thước, vật liệu và lớp phủ phù hợp với loại phôi gia công. Ví dụ:
- Dao tiện hợp kim (Carbide) để gia công vật liệu cứng như thép, inox.
- Dao thép gió (HSS) để gia công vật liệu mềm hơn như nhôm, đồng.
- Kiểm tra máy tiện: Đảm bảo máy tiện CNC hoặc máy tiện cơ đang ở trạng thái hoạt động tốt, các phần kẹp dao, bàn máy đều chắc chắn và không có lỗi kỹ thuật.
Lựa chọn thông số cắt
Việc chọn đúng thông số cắt là yếu tố then chốt trong gia công:
- Tốc độ cắt (Cutting Speed): Tốc độ cắt phải phù hợp với vật liệu phôi và dao tiện. Tốc độ cắt quá cao có thể làm dao nhanh mòn hoặc gây nhiệt độ quá tải, dẫn đến hỏng phôi.
- Tốc độ tiến dao (Feed Rate): Cần điều chỉnh tốc độ tiến dao hợp lý để đảm bảo độ nhẵn và kích thước của rãnh hoặc vết cắt.
- Độ sâu cắt (Depth of Cut): Đặt độ sâu cắt vừa phải để tránh làm quá tải dao hoặc gây rung động cho máy.
Gá phôi và dao tiện
Gá phôi và dao tiện đúng cách giúp đảm bảo an toàn và độ chính xác trong quá trình gia công:
- Gá phôi: Sử dụng mâm cặp hoặc bộ gá kẹp chắc chắn để giữ phôi ổn định trong suốt quá trình gia công. Với các chi tiết dài, cần sử dụng chống tâm để tránh hiện tượng cong vênh.
- Gá dao: Đảm bảo dao tiện được cố định chắc chắn trên trục dao. Điều chỉnh dao ở đúng vị trí, mũi dao phải song song hoặc vuông góc với phôi tùy thuộc vào kỹ thuật gia công.
Tiến hành gia công
Tiện rãnh:
- Xác định kích thước và độ sâu của rãnh cần gia công.
- Tiến hành cắt từng lớp nhỏ để đạt độ sâu mong muốn. Không nên cắt sâu ngay từ lần đầu để tránh làm gãy dao.
- Đảm bảo làm mát liên tục để giảm nhiệt độ và bảo vệ dao.
Cắt đứt:
- Đưa dao cắt vào vị trí cần tách phôi.
- Sử dụng tốc độ cắt và tiến dao thấp hơn so với tiện thông thường để tránh dao bị kẹt.
- Khi cắt gần hết phôi, giảm tốc độ tiến dao để tránh tình trạng chi tiết rơi tự do, gây xước bề mặt hoặc hỏng chi tiết.
Hoàn thiện và kiểm tra
Sau khi gia công, thực hiện các bước sau để hoàn thiện sản phẩm:
- Dùng giũa hoặc giấy nhám để làm nhẵn bề mặt nếu cần.
- Kiểm tra kích thước rãnh hoặc vết cắt bằng thước cặp hoặc dụng cụ đo chuyên dụng.
- Loại bỏ các phần ba via hoặc góc sắc nhọn còn sót lại để đảm bảo tính thẩm mỹ và an toàn.
Những lưu ý quan trọng khi tiện rãnh và cắt đứt
Để đạt hiệu quả cao trong gia công, bạn cần lưu ý các điểm sau:
- Chọn đúng dao tiện: Lựa chọn dao tiện chất lượng cao và phù hợp với vật liệu phôi. Các loại dao có lớp phủ như TiN, TiAlN sẽ giúp tăng độ bền và khả năng chịu nhiệt trong quá trình cắt.
- Kiểm tra và bảo dưỡng thiết bị: Định kỳ kiểm tra máy tiện và dao tiện để phát hiện các hỏng hóc, mài mòn. Bảo dưỡng thường xuyên sẽ giúp tăng tuổi thọ thiết bị và đảm bảo độ chính xác.
- Chú ý đến làm mát: Làm mát đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nhiệt độ và tăng tuổi thọ dao. Sử dụng dung dịch làm mát phù hợp để đạt hiệu quả tốt nhất.
- Đảm bảo an toàn: Luôn đeo kính bảo hộ khi gia công để tránh mảnh phôi văng gây nguy hiểm. Đặt biển cảnh báo khi vận hành máy để tránh người khác tiếp cận. Không điều chỉnh dao khi máy đang hoạt động.
Xem thêm: Các lỗi thường gặp khi gia công rãnh trên máy tiện và cách khắc phục
Ứng dụng của tiện rãnh và cắt đứt
Tiện rãnh và cắt đứt được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp:
- Ngành cơ khí chế tạo: Tạo các rãnh lắp vòng bi, gioăng cao su hoặc rãnh dẫn dầu.
- Ngành ô tô: Gia công các bộ phận cần độ chính xác cao như trục cam, trục khuỷu.
- Ngành y tế: Chế tạo các thiết bị y tế như trục vít, đầu dò.
- Ngành điện tử: Gia công các linh kiện nhỏ đòi hỏi độ chính xác cao.
Sự cẩn thận và am hiểu về vật liệu không chỉ giúp tối ưu hóa chất lượng gia công mà còn giảm thiểu hư hỏng dụng cụ và tiết kiệm chi phí. Hy vọng những lưu ý trên sẽ trở thành kim chỉ nam hữu ích, giúp bạn thực hiện tiện rãnh và cắt đứt một cách hiệu quả nhất. Đừng quên theo dõi các bài viết tiếp theo để cập nhật thêm nhiều kiến thức gia công hữu ích khác!
