Gia công doa là một công đoạn quan trọng trong sản xuất cơ khí, giúp tinh chỉnh kích thước và cải thiện độ nhẵn của lỗ. Quy trình gia công doa chuẩn không chỉ nâng cao độ chính xác mà còn tối ưu hiệu suất sản xuất. Cùng Adobus tìm hiểu chi tiết về quy trình này!
Quy trình gia công doa là gì?
Gia công doa là một quá trình gia công tinh nhằm mở rộng và làm nhẵn lỗ đã được khoan, khoét hoặc tiện trước đó. Quá trình này giúp đạt độ chính xác cao về kích thước, hình dạng và độ nhẵn bề mặt của lỗ, thường áp dụng trong chế tạo cơ khí chính xác.
Doa có thể được thực hiện bằng dao doa cầm tay hoặc dao doa lắp trên máy (máy tiện, máy khoan, máy doa chuyên dụng). Quy trình này đảm bảo lỗ có độ chính xác cao (H7 – H8) và độ nhẵn bề mặt tốt (Ra ≤ 0.4 μm).
Quy trình gia công doa chuẩn
Quá trình doa thường được thực hiện trên các loại máy công cụ như máy tiện hoặc máy phay. Để đảm bảo chất lượng và độ chính xác của lỗ doa, cần tuân thủ các bước quan trọng sau:
Bước 1: Cố định phôi trên máy công cụ, chọn dao doa phù hợp.
Bước 2: Khoan lỗ dẫn hướng nếu cần, đảm bảo độ chính xác.
Bước 3: Cài đặt tốc độ cắt, lượng ăn dao và hệ thống làm mát.
Bước 4: Tiến hành doa với chuyển động ổn định, tránh rung lắc.
Bước 5: Kiểm tra kích thước, độ nhẵn bề mặt và loại bỏ bavia nếu có.
Các loại dụng cụ doa và đặc điểm chi tiết
Doa là quá trình gia công tinh lỗ nhằm cải thiện độ chính xác kích thước, độ tròn, và độ nhẵn bề mặt. Để thực hiện doa hiệu quả, người ta sử dụng nhiều loại dao doa khác nhau, mỗi loại có cấu tạo và nguyên lý hoạt động riêng biệt.
Dao doa trụ
Dao doa trụ là loại phổ biến nhất, được sử dụng để gia công lỗ có dạng hình trụ với độ chính xác cao. Loại dao này chủ yếu được dùng trong doa lỗ khoan trước để đạt kích thước mong muốn.
Cấu tạo
- Thân dao có dạng hình trụ.
- Có nhiều lưỡi cắt (thường từ 4 – 8 lưỡi) bố trí dọc theo chiều dài dao.
- Các rãnh thoát phoi được thiết kế xen kẽ giúp giảm ma sát và tăng hiệu suất gia công.
Nguyên lý hoạt động
- Dao doa được lắp vào trục chính của máy và quay với tốc độ phù hợp.
- Khi di chuyển vào lỗ, các lưỡi cắt loại bỏ lượng dư nhỏ để làm nhẵn bề mặt.
- Nhờ nhiều lưỡi cắt, lực cắt phân bố đều giúp đạt độ chính xác cao.
Dao doa côn
Dao doa côn được sử dụng để gia công lỗ có dạng côn, thường thấy trong các chi tiết lắp ghép yêu cầu độ chính xác cao.
Cấu tạo
- Thân dao có hình dạng côn, phù hợp với độ côn mong muốn.
- Các lưỡi cắt được bố trí dọc theo chiều dài thân dao.
- Có thể có các rãnh thoát phoi để giảm ma sát khi doa.
Nguyên lý hoạt động
- Dao doa quay với tốc độ phù hợp và tiến vào lỗ đã khoan trước đó.
- Lưỡi cắt loại bỏ dần vật liệu, tạo hình dạng côn chính xác theo yêu cầu.
- Quá trình này giúp đảm bảo độ chính xác và độ nhẵn bề mặt cao.
Dao doa lắp ghép
Loại dao này cho phép thay thế lưỡi cắt khi bị mòn, giúp tiết kiệm chi phí thay dao toàn bộ.
Cấu tạo
- Gồm thân dao chính và lưỡi cắt rời có thể tháo lắp.
- Lưỡi cắt thường làm bằng hợp kim cứng hoặc thép gió.
- Có cơ chế khóa lưỡi cắt chắc chắn để đảm bảo ổn định khi doa.
Nguyên lý hoạt động
- Trước khi doa, người dùng có thể thay thế hoặc điều chỉnh lưỡi cắt theo kích thước mong muốn.
- Dao hoạt động tương tự như dao doa trụ nhưng có thể linh hoạt thay đổi lưỡi cắt.
- Giúp tiết kiệm chi phí khi gia công số lượng lớn với các kích thước lỗ khác nhau.
Dao doa chỉnh kích thước
Dao doa chỉnh kích thước được thiết kế để có thể điều chỉnh đường kính cắt, phù hợp với nhiều yêu cầu gia công khác nhau.
Cấu tạo
- Gồm thân dao và các lưỡi cắt có thể điều chỉnh khoảng cách.
- Hệ thống vít chỉnh giúp thay đổi kích thước doa dễ dàng.
- Có thể có thêm cơ chế khóa để cố định kích thước sau khi điều chỉnh.
Nguyên lý hoạt động
- Trước khi doa, người dùng điều chỉnh lưỡi cắt đến kích thước mong muốn.
- Khi hoạt động, dao cắt vật liệu dần dần để đạt kích thước và độ nhẵn mong muốn.
- Loại dao này phù hợp với những yêu cầu gia công linh hoạt và tiết kiệm chi phí thay thế dụng cụ.
Mua ngay mũi dao doa: MŨI DOA HỢP KIM 60 ĐỘ SBR WIDIN
Dao doa hợp kim cứng
Dao doa hợp kim cứng được sử dụng để doa các vật liệu cứng như thép cứng, inox, hợp kim niken…
Cấu tạo
- Thân dao thường làm bằng thép gió hoặc thép cứng.
- Phần lưỡi cắt làm từ hợp kim cứng (Carbide, Cermet) có độ bền cao.
- Có thể có lớp phủ chống mài mòn để tăng tuổi thọ.
Nguyên lý hoạt động
- Dao quay với tốc độ cao và tiến dần vào lỗ đã khoan trước đó.
- Lưỡi cắt hợp kim giúp doa dễ dàng ngay cả với vật liệu có độ cứng cao.
- Dùng nhiều trong gia công chính xác, đặc biệt là ngành công nghiệp nặng.
Dao doa xoắn
Dao doa xoắn có các rãnh xoắn giúp thoát phoi tốt hơn, doa hiệu quả hơn so với dao doa trụ thông thường.
Cấu tạo
- Thân dao có dạng trụ với các rãnh cắt dạng xoắn.
- Lưỡi cắt bố trí dọc theo rãnh xoắn, giúp giảm ma sát và tránh kẹt phoi.
- Chất liệu thường là thép gió hoặc hợp kim cứng.
Nguyên lý hoạt động
- Khi doa, dao quay và di chuyển vào lỗ, tạo ra lực cắt đồng đều.
- Nhờ rãnh xoắn, phoi được đẩy ra ngoài dễ dàng, tránh bám dính vào dao.
- Giúp tăng hiệu suất gia công, giảm nguy cơ làm xước bề mặt lỗ.
Dao doa cầm tay
Dao doa cầm tay được sử dụng trong các công việc sửa chữa hoặc gia công đơn giản, không cần máy móc hỗ trợ.
Cấu tạo
- Thân dao trụ có lưỡi cắt dọc theo chiều dài.
- Tay cầm giúp người dùng dễ dàng điều khiển.
- Có thể có các lưỡi cắt thay thế hoặc điều chỉnh được.
Nguyên lý hoạt động
- Người dùng cầm dao và xoay đều theo chiều kim đồng hồ.
- Lưỡi cắt loại bỏ lượng vật liệu nhỏ, giúp mở rộng và làm nhẵn lỗ.
- Thường dùng để sửa chữa lỗ ren, lỗ bạc hoặc gia công thủ công khi không có máy móc.
Các vấn đề thường gặp khi gia công doa và cách khắc phục
Kích thước lỗ doa không chính xác
- Nguyên nhân: Dao doa bị mòn, lệch tâm hoặc tốc độ cắt không phù hợp.
- Cách khắc phục: Kiểm tra và thay dao doa khi cần, cố định phôi chắc chắn, điều chỉnh tốc độ cắt hợp lý.
Bề mặt lỗ doa bị xước, không nhẵn
- Nguyên nhân: Dao doa bị cùn, vật liệu phôi quá cứng hoặc không có dung dịch làm mát.
- Cách khắc phục: Mài sắc hoặc thay dao doa mới, sử dụng dao hợp kim phù hợp, áp dụng chất làm mát để giảm ma sát.
Lỗ doa bị méo hoặc không tròn
- Nguyên nhân: Mũi khoan ban đầu không chính xác, dao doa bị lệch hoặc phôi không kẹp chắc chắn.
- Cách khắc phục: Sử dụng mũi khoan dẫn hướng, kiểm tra độ đồng tâm của dao, cố định phôi chắc chắn để hạn chế rung động.
Sai số về độ côn hoặc độ song song của lỗ doa
- Nguyên nhân: Dao doa bị mòn không đều, trục chính của máy có độ rơ lớn.
- Cách khắc phục: Kiểm tra và thay dao doa nếu cần, lắp đặt dao doa đúng cách, bảo trì máy công cụ thường xuyên.
Phoi bám vào bề mặt lỗ hoặc dao doa
- Nguyên nhân: Rãnh thoát phoi của dao doa quá nhỏ, tốc độ cắt không phù hợp, thiếu dung dịch làm mát.
- Cách khắc phục: Sử dụng dao doa có rãnh thoát phoi tốt hơn, điều chỉnh tốc độ cắt hợp lý, bôi trơn đầy đủ để giúp phoi thoát dễ dàng.
Dao doa bị gãy khi gia công
- Nguyên nhân: Lượng ăn dao quá lớn, dao doa bị mòn nhưng vẫn tiếp tục sử dụng, phôi kẹp không chắc chắn.
- Cách khắc phục: Giảm lượng ăn dao, thay dao doa khi có dấu hiệu hao mòn, cố định phôi chắc chắn để tránh rung lắc.
Độ chính xác vị trí lỗ kém
- Nguyên nhân: Sai số từ bước khoan ban đầu, trục chính của máy không chuẩn.
- Cách khắc phục: Sử dụng mũi khoan định tâm trước khi doa, kiểm tra và hiệu chỉnh máy công cụ để đảm bảo độ chính xác.
Áp dụng quy trình gia công doa chuẩn giúp đảm bảo độ chính xác cao, cải thiện chất lượng bề mặt lỗ và tối ưu hiệu suất sản xuất. Việc lựa chọn đúng dụng cụ, thiết lập thông số hợp lý và kiểm soát chặt chẽ từng bước sẽ mang lại kết quả gia công tốt nhất. Để biết thêm chi tiết hoặc tìm kiếm giải pháp gia công hiệu quả, hãy liên hệ ngay với Adobus!
