Chip dao tiện, hay còn gọi là mảnh dao tiện, là một phần không thể thiếu trong quá trình gia công cơ khí chính xác. Đây là các mảnh cắt nhỏ, có thể thay thế được, được gắn vào cán dao để thực hiện công việc cắt gọt kim loại trên máy tiện. Việc hiểu rõ về chip dao tiện không chỉ giúp tối ưu hóa hiệu suất gia công mà còn tiết kiệm chi phí sản xuất.
1. Chip Dao Tiện là Gì?
Chip dao tiện (Insert) là một công cụ cắt gọt có dạng hình học và kích thước tiêu chuẩn, được làm từ các vật liệu siêu cứng như carbide, ceramic, CBN hoặc PCD. Chúng được thiết kế để lắp vào các cán dao (Holder) chuyên dụng. Ưu điểm nổi bật của việc sử dụng mảnh dao tiện là khả năng thay thế nhanh chóng khi bị mòn hoặc hỏng mà không cần phải thay cả cán dao, giúp giảm thời gian chết của máy và chi phí dụng cụ.
Trong gia công hiện đại, đặc biệt là với máy CNC, việc sử dụng chip tiện CNC đã trở thành tiêu chuẩn. Các mảnh dao tiện CNC này được sản xuất với độ chính xác cao, đảm bảo chất lượng và độ lặp lại của sản phẩm.
2. Cách Đọc Thông Số và Phân Loại Chip Dao Tiện
Việc đọc đúng các thông số trên bao bì hoặc trên chính chip dao tiện là rất quan trọng để lựa chọn đúng loại dao cho từng ứng dụng. Các thông số này thường tuân theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 1832.
A. Ký Hiệu Hình Dạng (Chữ cái đầu tiên)
| Ký hiệu | Hình dạng | Ví dụ |
| C | Kim cương 80° | DCMT, CCMT |
| D | Kim cương 55° | DNMG, DCGT |
| P | Ngũ giác | PCLNR |
| S | Vuông | SNMG, SCMT |
| T | Tam giác | TNMG, TCGT |
| V | Kim cương 35° | VNMG, VCGT |
B. Ký Hiệu Góc Thoát (Chữ cái thứ hai)
Đây là góc giữa mặt cắt và mặt bên của dao. Góc này ảnh hưởng đến khả năng cắt và độ bền của lưỡi cắt.
| Ký hiệu | Góc thoát |
| N | 0° (thường dùng cho các loại chip tiện inox và vật liệu khó gia công) |
| P | 11° |
| C | 7° |
| A | 3° |
C. Ký Hiệu Dung Sai (Chữ cái thứ ba)
Thể hiện độ chính xác về kích thước và hình học của mảnh dao tiện. Các cấp dung sai phổ biến là M, G, E, với G là cấp chính xác cao nhất.
D. Kích Thước Chip (Số thứ nhất, thứ hai, thứ ba)
- Số thứ nhất: Kích thước vòng tròn nội tiếp (Inscribed Circle – IC).
- Số thứ hai: Độ dày của chip.
- Số thứ ba: Bán kính mũi dao (Corner Radius – R). Bán kính này ảnh hưởng đến độ bền của mũi dao và độ nhẵn bề mặt chi tiết sau khi gia công.
E. Ký Hiệu Phá Phoi (Hai chữ cái cuối cùng)
Đây là thông số quan trọng cho biết hình dạng của rãnh thoát phoi trên chip dao tiện.
- Ví dụ: DM – Dùng cho gia công thô (Roughing).
- Ví dụ: GP – Dùng cho gia công tinh (Finishing).
3. Các Loại Chip Dao Tiện Phổ Biến
Để đáp ứng nhu cầu gia công đa dạng, có nhiều các loại chip dao tiện với mục đích sử dụng khác nhau:
- Chip Tiện Thô (Roughing): Dùng để bóc tách vật liệu nhanh, thường có rãnh thoát phoi lớn để dễ dàng xử lý lượng phoi lớn.
- Chip Tiện Bán Tinh (Semi-Finishing): Dùng để gia công trung gian, chuẩn bị cho bước gia công tinh.
- Chip Tiện Tinh (Finishing): Dùng để gia công lần cuối, tạo ra bề mặt nhẵn bóng và độ chính xác cao. Chip tiện inox tinh thường có rãnh thoát phoi nhỏ và bán kính mũi dao nhỏ.
4. Hướng Dẫn Lựa Chọn Chip Dao Tiện Hiệu Quả
Lựa chọn đúng mảnh dao tiện là yếu tố then chốt để tối ưu hóa quá trình gia công. Dưới đây là các bước bạn nên thực hiện:
Bước 1: Xác Định Vật Liệu Phôi
Mỗi loại vật liệu (thép, inox, nhôm, gang) sẽ yêu cầu loại chip có lớp phủ và hình dạng phá phoi khác nhau.
- Gia công Inox: Cần chọn chip tiện inox có khả năng chống mài mòn và chịu nhiệt tốt, với lớp phủ đặc biệt để tránh hiện tượng dính chip.
- Gia công Thép: Cần chip có độ cứng cao và rãnh thoát phoi phù hợp để tránh bị vỡ chip.
Bước 2: Xác Định Mục Đích Gia Công
- Bạn cần tiện thô để bóc vật liệu hay tiện tinh để đạt độ nhẵn và độ chính xác cao?
- Gia công thô: Chọn chip có bán kính mũi lớn và rãnh thoát phoi rộng.
- Gia công tinh: Chọn chip có bán kính mũi nhỏ và rãnh thoát phoi hẹp.
Bước 3: Xem Xét Loại Máy và Điều Kiện Gia Công
- Máy tiện CNC: Có thể sử dụng các loại chip tốc độ cao.
- Máy tiện vạn năng: Cần chọn chip có độ bền cao hơn và tốc độ cắt thấp hơn.
5. Kết Luận
Việc hiểu rõ về chip dao tiện và cách lựa chọn phù hợp sẽ giúp bạn nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm chi phí dụng cụ. Từ các loại mũi dao tiện đa dạng cho đến mảnh dao tiện inox chuyên dụng, mỗi loại đều có những đặc điểm riêng biệt để đáp ứng các yêu cầu gia công khác nhau. Nắm vững kiến thức này sẽ giúp bạn trở thành một người thợ lành nghề và quản lý sản xuất hiệu quả.
Nếu bạn cần tư vấn chi tiết hơn về các loại mảnh dao tiện hay bất kỳ dụng cụ cắt gọt nào khác, đừng ngần ngại liên hệ với ADOBUS để được tư vấn trực tiếp bởi các chuyên gia nhé!
